
با توجه به بازار کار ایران، و نیمنگاهی به نرمافزارهای متداول معماری در کشورهای توسعهیافته، مهمترین نرمافزارهای معماری که یادگیری آن برای معماران و دانشجویان معماری مفید است عبارتاند از:
1- اتوکد، منعطفترین و پرکاربردترین
2- اسکچاپ، بهترین برای ارائه سریع
3- رویت، جامع و فراتر از ترسیم
4- تریدیاسمکس، مدلسازی و رندر برتر
5- فتوشاپ، مناسب پستپروداکشن و شیتبندی
6- وی-ری (V-Ray) افزونه ای برای رندرهای شبیه واقعیت
7- راینو، قدرتمند در مدلسازی پیشرفته
8- گرسهاپر، مدلسازی پارامتریک
9- آرشیکد، از طراحی تا آنالیز
10- شف آرشیتکت، مناسب برای طراحی خانه
امروزه، نرمافزار معماری تکاملیافتهاند و وظایفی فراتر از خلق مدلهای دو بعدی و سه بعدی روی کامپیوتر انجام میدهند. بهترین پلتفرمها، مدلسازی اطلاعات ساختمان (BIM) را برای کمک به معماران و مهندسان و برای همکاری در طراحی، برنامهریزی نیروی کار، مصالح و مشخصات فنی هر پروژه، ارائه میکنند.
پس از بررسی دهها پلتفرم نرمافزار معماری، بر اساس سهولت استفاده، عملکردهای خاص (مانند مدل سازی دو بعدی در مقابل سه بعدی)، سازگاری با سایر نرم افزارهای معماری، و توانایی کمک به تیمهای بزرگ برای اشتراک گذاری و همکاری در پروژهها، بهترینها اینجا بهعنوان انتخابهای برتر معرفی می گردند.
1- اتوکد، منعطفترین و پرکاربردترین
- منعطف است و در بسیاری رشته های مهندسی کاربرد دارد
- به عنوان برنامه اصلی معماران معرفی شده است
- تبدیل طراحیهای دوبعدی به سهبعدی
- ترسیم سریع و حرفهای
- پشتیبانی فایل های خروجی توسط اکثر نرمافزارهای دیگر

اتوکد که در سال 1982 توسعهیافت، برای انتقال دنیای طراحی به کمک کامپیوتر (CAD) از رایانههای بزرگ به رایانههای شخصی طراحی شد. تا سال 1986، اتوکد به پرکاربردترین برنامه CAD در سراسر جهان تبدیلشد. اتوکد هنوز هم برنامه اصلی برای معماران در سراسر جهان است و شامل بسیاری از ابزار طراحی و معماری ساختمان است، برای همین به عنوان اولین نرمافزار انتخاب شده است.
برای معماران، اتوکد در درجه اول به عنوان یک ابزار ترسیم دوبعدی برای ایجاد پلان طبقات، نماها و مقاطع استفاده میشود. این نرمافزار با اشیاء از پیش ساختهشده مانند دیوارها، درها و پنجره ها که مانند اشیاء دنیای واقعی عمل می کنند، روند ترسیم را سرعت میبخشد. اتوکد همچنین مجموعه ابزارهای خاص معماری، مکانیکی، الکتریکی و سایر موارد را برای پشتیبانی از هر نوع طراحی و ترسیم ارائه میدهد.
میتوان در اتوکد به راحتی ترسیمات دو بعدی را به اشیاء سه بعدی با انواع احجام توپر (سالیدها) ، سطوح، اشیاء مشبک و نور برای رندرهای دقیق و واقعی تبدیل کرد. فایل های اتوکد با توجه به تسلط خود در صنعت، به طور گسترده در سایر ابزارها و نرم افزارهای طراحی پشتیبانی می شوند.
برخلاف بسیاری از نرم افزارهای استاندارد صنعتی که به کندی سازگار می شوند، اتوکد به سرعت نوآوری ایجاد کرده است. شرکت سازنده آن برنامه وب و موبایل و فضای ذخیرهسازی آنلاین با ارائهدهندگان پیشرو ذخیرهسازی ابری ارائه میدهد و به تیمها اجازه میدهد تا نقشههای CAD را در زمان واقعی در هر زمان و هر مکان مشاهده و ویرایش کنند. اتوکد جزو نرمافزارهای گرانقیمت بهشمار میآید.
2- اسکچاپ، بهترین برای ارائه سریع
- رابط کاربری آسان برای یادگیری و استفاده
- نرم افزاری نسبتا سبک و سریع
- دارای آرشیو آبجکت متنوع
- دارای افزونه رندر

اسکچاپ در سال 2000 به عنوان یک ابزار تولید محتوای سه بعدی چندمنظوره توسعهیافت که یادگیری آن برای کاربران آسان و استفاده از آن سرگرمکننده بود. این ویژگی مناسبی برای برنامههای معماری، طراحی داخلی، معماری منظر و برنامههای نقشه کشی مهندسی عمران و مکانیک است. اسکچاب دلیل رابط کاربری ساده و بصری و نسخه آزمایشی رایگان مبتنی بر وب، به عنوان بهترین برای مبتدیان انتخاب شده است.
اگرچه اسکچاپ دارای ویژگیهای بسیار کمتری نسبت به سایر پلتفرمهایی است که بررسی کردیم، اما یکی از سادهترین نرمافزارهای معماری برای یادگیری و درک است و راهی عالی برای دانشجویان برای عادت کردن به مدلسازی سهبعدی قبل از رفتن به سراغ نرمافزارهای پیشرفتهتر است.
اسکچاپ پرو، که نسخه حرفه ای این نرمافزار است به کاربران اجازه می دهد تا مدلهای سهبعدی دقیقی را با استفاده از یک کتابخانه وسیع المان های آماده با سطوح و مواد با بافت منحصر به فرد طراحی، تعریف و برنامه ریزی کنند. ورژن پولی نرمافزار همچنین از همکاری تیم و فضای ذخیرهسازی ابری، ارائههای حرفهای دوبعدی، و توانایی گشت و گذار در مدلها در مقیاس 1:1 با استفاده از AR/VR و برنامههای موبایل اسکچاپ پشتیبانی میکند.
اسکچاپ همچنین یک نسخه رایگان مبتنی بر وب دارد که به کاربران امکان میدهد به مدلهای تولید شده توسط کاربر و تولیدکننده دسترسی داشته باشند، مدلهای سهبعدی را در دستگاه تلفن همراه مشاهده کنند و انواع فایلهای گرافیکی متعدد را وارد و صادر کنند. اسکچاپ رایگان تحت وب 10 گیگابایت فضای ذخیرهسازی آنلاین برای بهاشتراکگذاری و همکاری پروژه ارائه میدهد.
3- رویت، جامع و فراتر از ترسیم
- طراحی با کامپوننتهایی که همزمان حجم، نماها و سایر ترسیمات را ویرایش میکند
- ارائهی ابزار کار مشترک بین رشتههای مختلف (معماری، سازه، برق و مکانیک)
- سازگار با اتوکد
- مناسب برای مدلسازی یکپارچه ساختمان و هوشمندسازی بر مبنای مدلسازی سه بعدی (BIM)

نسخه 1.0 رویت در سال 2000 برای پشتیبانی از گردش کار BIM و کمک به معماران، طراحان و مهندسان برای پیگیری تمام مراحل برنامهریزی و ساخت از کانسپت تا اجرا منتشر شد. این فناوری در سال 2002 توسط آتودسک خریداری شد و از آن زمان با اتوکد و سایر محصولات این شرکت سازگار شده است. این برنامه بهعنوان بهترین محصول برای کار تیمی انتخاب شده است، زیرا هماهنگ کردن اعضا از چندین رشته در یک پروژه با استفاده از یک پایگاه داده و مدل متمرکز را آسان میسازد.
رویت به کاربران اجازه می دهد به جای کار با خطوط ساده، با استفاده از اجزایی مانند دیوارها، سقف ها، تیرها، پنجره ها و درها مدل هایی بسازند که همه تغییرات یک مدل به طور خودکار در همه نماها، پلانها و برشها به روز میشوند. اتوماسیون های رویت به کاربران اجازه می دهد کتابخانه ای از اشیاء ایجاد کنند که برای هر طرح یا پروژه ای قابل دسترسی باشد.
بزرگترین نقطه قوت رویت در قابلیت اشتراکگذاری کار است. چندین کاربر می توانند با استفاده از BIM360 در طول چرخه عمر پروژه به مدل میزبانی شده در یک شبکه یا در فضای ابری دسترسی داشته باشند. این کار معماران را برای همکاری با تیم های طراحی الکتریکی، مکانیکی و سازه با استفاده از همان ابزار آسان می کند. رویت تنها برای ویندوز عرضه شده است و جزو نرمافزارهای گرانقیمت است.
4- تریدیاسمکس، مدلسازی و رندر برتر
- رندرهای سه بعدی و انیمیشن نزدیک به واقعیت
- کاربردهای فراتر از معماری
- سازگاری با اتوکد و رویت

تری دی استویو مکس در سال 1996 توسط آتودسک به عنوان یک برنامه گرافیکی کامپیوتری سه بعدی که برای ساخت انیمیشن ها، مدل ها، بازی ها و تصاویر سه بعدی طراحی شده بود، راهاندازی شد. این برنامه علاوه بر استفاده توسط معماران، توسط توسعهدهندگان بازیهای ویدیویی، استودیوهای تلویزیونی و دیگران استفاده میشود. این برنامه بهعنوان بهترین برای ارائههای سهبعدی انتخاب شده است، زیرا به کاربران اجازه میدهد تصویرسازیهای معمارانه کاملی از پروژه خود با رندرهای واقعی و تصاویر و انیمیشنهای حرفهای ایجاد کنند.
تریدیمکس این امکان را برای کاربران فراهم میکند که ترسیمات دوبعدی را وارد کرده و آنها را به اشیایی تبدیل کنند که می توانند در محیط سه بعدی به بافت، رندر و نورپردازی بدل شوند. این بدان معناست که کاربران می توانند مدل های معماری سه بعدی واقع گرایانه را بدون دانش یا تجربه CAD ایجاد کنند. از آنجایی که مکس بخشی از خانواده آتودسک است، میتواند به راحتی فایلها را از رویت و اتوکد به آن وارد کرد.
تریدیاستودیومکس دقیقترین و واقعیترین رندر سهبعدی را نسبت به هر نرمافزار موجود ارائه می دهد. رندرها با نگاشت بافت بسیار واقع گرایانه، سایه زدن، شکست نور، و تاری حرکت که با عمق میدان مطابقت دارند، تبدیل به انیمیشن میشوند. همه این ویژگیها به کاربران اجازه میدهند تا با انیمیشنها و دیدهای پروازی، ارائههای واقعگرایانهای را ایجاد کنند که به مشتریان نشان دهد یک طرح پس از ساخته شدن چگونه به نظر میرسد. این برنامه نیز در زمره نرمافزارهای گرانقیمت است.
5- فتوشاپ، مناسب پستپروداکشن و شیتبندی
- استفاده برای پستپروداکشن
- پرزانته نقشه های دو بعدی
- ترسیم دیاگرام و شیت بندی

فتوشاپ برنامه تخصصی معماری نیست، اما با توجه به قابلیتهای آن در پرزانته معماری، یادگیری آن برای معماران و دانشجویان این رشته اجتناب ناپذیر است. در کنار برنامههای ترسیمی CAD و مدل سازی سه بعدی، فتوشاپ در تصویرسازی معماری نقش مهمی میتواند داشتهباشد. فتوشاپ در معماری عمدتاً برای ایجاد تصویر و گرافیک استفادهمی شود و به تولید رندرهای معماری، تصویرسازی ها و نمودارها برای ارائه و پرزانته کمک میکند. عکاسان معماری نیز ممکن است از ابزارهای انطباق، ویرایش و بهبود تصویر آن استفاده کنند.
از فتوشاپ می توان برای ایجاد رندر و تصویرسازی از طریق فتومونتاژ استفاده کرد. همچنین برای پستپروداکشن و ویرایش رندرهای خروجی نرمافزارهای دیگر میتوان از فتوشاپ بهرهبرد. برای پستپروداکشن بر روی یک تصویر رندر شده توسط نرم افزارهای دیگر، فتوشاپ می تواند برای بهبود یا مخفی کردن مناطق خاصی از رندر استفاده شود و یا میتوان وضوح تصویر را افزایش داد، یا بازتابها و سایهها را تقویت کرد. بیشتر نرمافزارهای رندر به شما این امکان را میدهند که «عناصر رندر» را بهعنوان فایلهای جداگانه ذخیره کنید، به این معنی که بازتابها، انکسار، رنگهای پراکنده، سایهها و عناصر نور را میتوان در لایههای جداگانه به فتوشاپ وارد کرد تا با انعطاف پذیری زیادی ریزهکاریهای نهایی را انجام داد. تصاویر رندر شده خام (مخصوصاً نماهای خارجی) اغلب فاقد جو و عمق هستند، و راه حل این کار استفاده از فتوشاپ برای اضافه کردن مقداری مه نور پس زمینه یا پرتوهای نور برای کمک به تأکید بر پس زمینه و پیش زمینه است.
زمینه دیگری که فتوشاپ به تصویرسازی معماری کمک میکند، قرار دادن پرسوناژ (فیگور افراد) و درخت و گل و گیاه در تصویر است. همچنین افزودن متریال و بافت برای ایجاد عمق به نقشههای دوبعدی و جذابتر کردن آن استفاده میشود. پرزانته نماها، برش و پلانهای معماری آن ها را خواناتر می کند. پر کردن دیوارها و سایه زدن به پلانها عمق میدهد.
فتوشاپ برنامهای عالی برای تولید نمودارهای معماری است که هدف آن انتقال کانسپت طراحی، فرآیندهای فکری و تجزیه و تحلیل سایت است. سیستم لایه بندی آن فضایی بسیار منعطف و ساده را فراهم می کند که امکان حاشیه نویسی آسان نقشهها و عکسهای سایت را فراهم می کند و از آن میتوان برای شیت بندی استفاده کرد. نمادها، فونتها و اینفوگرافیکهای زیادی وجود دارد که میتوان آنها را وارد فتوشاپ کرد و برای نمایش ارتباطات پروژهها از آنها استفاده کرد.
در کنار فتوشاپ، می توان از برنامه های ایندیزاین (Adobe Indesign) و ایلاستریتور (Adobe Illustrator) برای چیدمان مطالب گرافیکی و نوشتاری شیت استفاده کرد. این نرم افزارها بهترین وسیله برای شیت بندی حرفهای، طراحی پورتفولیو، ساخت صفحات کانسپتگرا برای ارائه ها و شرکت در مسابقات معماری هستند.
6- وی-ری (V-Ray) افزونه ای برای رندرهای شبیه واقعیت
- رندرها و سایهروشن نزدیک به واقعیت
- قابلیت افزودهشدن به نرمافزارهای مختلف مدلسازی
- آرشیو متنوع مصالح و بافتها

وی-ری (V-Ray) یک نرمافزار طراحی مستقل نیست، در واقع یک افزونه رندر تصاویر تولید شده توسط کامپیوتر است که در سال 1997 توسط گروه کِیاس (Chaos Group) تأسیس شد. میتوان آن را با برنامههایی مانند تریدیمکس، اسکچاپ، رویت، راینو و آرشیکد استفادهکرد. هدف آن ایجاد رندر واقعی است؛ این افزونه به شما امکان را میدهد که مدلهای سهبعدی خود را همانطور که در دنیای واقعی به نظر می رسند رندر کنید.
وی-ری برای کسانی که میخواهند جرقهای زندگیبخش به طرح خود بیافزایند ایده آل است. این نرمافزار دسترسی به بافتهای خیره کننده و آرشیو متریال متنوعی را ارائه می دهد. علاوه بر این، پالت رنگ و سایهروشنهای آن رقبای کمی دارد. می توان با وی-ری از نور و سایه بیشتر از سایر نرم افزارهای طراحی بهره برد.
طراحان در بسیاری از صنایع از وی-ری در کار خود استفاده می کنند. فراتر از معماری، این افزونه برای طراحی بازیهای ویدیویی و رندر CGI برای فیلم و تلویزیون ایدهآل است. وی-ری به معماران کمک می کند تا به مشتری نشان دهند طرحها پس از ساخته شدن چگونه دیده میشوند. تمیزترین بافتها، تاریکترین تاریکها و روشنترین رنگهای سفید دقیقترین نمایش شرایط دنیای واقعی است. مدتها قبل از ساخت یک بنا، بینندگان میتوانند نحوه تعامل نور با مواد آن و تأثیر مقیاس آن بر محیط اطراف را ببینند، و حتی اثاثیهای را انتخاب کنند که فضاها را از همان ابتدای مرحله کانسپت تزئین میکند.
مجموعه کامل ابزار وی_ری به شما امکان می دهد هر چیزی را که می توانید تصور کنید، از مدلهای اولیه گرفته تا تصاویر واقعی، انیمیشن، و حتی ارائه VR از طرح های نهایی خود.
7- راینو، قدرتمند در مدلسازی پیشرفته
- مدل سازی پارامتریک
- نمایش دقیق سطوح آزاد و فرم های منحنی
- ابزارهای ایمپورت با استفاده آسان

راینو (با نام مستعار Rhino3D) یک نرمافزار گرافیکی سه بعدی و CAD است که در سال 1998 بر اساس مدل ریاضی خط پایۀ غیر یکنواخت منطقی (NURBS) به جای برنامه های مبتنی بر مش که در اکثر نرم افزارهای سه بعدی استفاده می شود، ایجاد شد. در نتیجه، راینو میتواند نمایشهای دقیق ریاضی از منحنیها و سطوح آزاد را تولید کند. این برنامه بهعنوان بهترین برای مدلسازی سهبعدی انتخاب شده، زیرا برخی از پیچیدهترین قابلیتهای مدلسازی سهبعدی را در میان نرمافزارهایی که بررسی کردیم، دارد.
قدرت راینو به عنوان یک راه حل نرم افزاری طراحی معماری در توانایی آن در مدل سازی تقاطعهای پیچیده سقفهای منحنی یا سازههایی است که ذاتاً مستقیم نیستند. همچنین این برنامه وارد کردن نقشه ها و مدل ها را آسان ساخته تا کاربران بتوانند بدون نیاز به صرف وقت برای یادگیری در مورد CAD، مدل سازی را شروع کنند.
راینو پایگاه داده بزرگی از پلاگین ها و یک سیستم برنامه نویسی بصری را برای خودکارسازی عملیات مدل سازی پیچیده و جزئیات برای هر پروژه ارائه میدهد. طرحهای راینو را میتوان به چاپگرهای سه بعدی و طیف گستردهای از تکنیکهای تولید دیگر برای ایجاد اشیاء در دنیای واقعی صادر کرد.
راینو نسبت به برنامههای مشابه معرفیشده در اینجا قیمت مناسبتری دارد.
8- گرسهاپر، مدلسازی پارامتریک
- طراحی پارامتریک
- حجمسازی با متغیرها و پارامترها
- ایجاد الگوریتمهای مولد

گرسهاپر یک نرمافزار مستقل نیست، بلکه افزونهای است که بر روی راینو نصب میشود. گرسهاپر یک زبان برنامهنویسی بصری و محیطی است که در برنامه راینو اجرا می شود. برنامه ها با کشیدن اجزا بر روی صفحه نرمافزار ایجاد می شوند. سپس خروجی های این قطعات به ورودی اجزای بعدی متصل می شوند.
گرسهاپر به معماران اجازه می دهد تا از طراحی پارامتریک برای طراحی پروژه خود استفاده کنند. این افزونه چندین ابزار دارد که به شما کمک می کند کارهای ساده را خودکار کنید. در اکثر نرم افزارهای طراحی، باید عناصر اصلی مانند خطوط را کپی و جایگذاری کرد. برخی از نرم افزارها از ماتریس ها برای کاهش زمان انجام این کارها استفاده میکنند. اما گرسهاپر با استفاده از متغیرها چنین اقداماتی را آسانتر می کند. شما فقط باید یک عدد را در متغیر خود وارد کنید تا تعداد عناصر مورد نظر ایجاد شود. می توان ماژول هایی را ایجاد کرد به طراح اجازه دهد یک کتابخانه کامل از ایده ها و عناصر استفاده شده قبلی ایجاد کند.
از دیگر کاربردهای گرس هاپر، ساخت الگوریتم های مولد است؛ یعنی شما می توانید با طراحی یک الگوریتم، پارامترهای زیادی را برای مدل سه بعدی خودتان تعریف کرده و با تغییر هر کدام از آن پارامترها تغییر در فرم نهایی را به صورت زنده مشاهده کنید.
گرسهاپر یک نرمافزار متن باز است و یک انجمن دارد که دائماً پلاگینهای جدید را توسعه می دهد.
9- آرشیکد، از طراحی تا آنالیز
- مدلسازی با عناصر رساختهشده واقعی
- اپلیکیشن موبایل برای مشاهده مدل ها و ترسیمات
- محیط کاربرپسندانه
- ابزارهای همکاری تیمی

آرشیکد (ARCHICAD) که در سال 1982 توسعه یافت و در سال 1987 منتشر شد، اولین محصول CAD بود که توانست هندسه دوبعدی و سهبعدی و همچنین اولین محصول مدل سازی اطلاعات ساختمان (BIM) برای رایانه های شخصی ایجاد کند. این برنامه به اندازه اتوکد به طور گسترده مورد استفاده قرار نمی گیرد، اما به کاربران اجازه می دهد همزمان به صورت دو بعدی و سه بعدی کار کنند و از BIM برای کمک به تیمها برای طراحی ساختمان ها با استفاده از پایگاهداده و مدل کامپیوتری یکسان پشتیبانی می کند.
آرشیکد یک نرمافزار معماری دوبعدی و سهبعدی است که به طور ویژه برای برنامهریزان شهری، معماران، طراحان و طراحان داخلی طراحیشدهاست. در مقایسه با اتوکد که نقشهها را از خطوط دوبعدی ایجاد میکند، آرشیکد به کاربران اجازه میدهد با استفاده از عناصر ساختهشده واقعی، از جمله دیوارها، پنجرهها، تیرها و عناصر نما، مدلسازی کنند. علاوهبراین متدولوژی BIM را ادغام می کند و به معماران، مهندسان و پیمانکاران اجازه میدهد تا به طور مشترک روی یک پروژه کار کنند.
بهمانند اتوکد، آرشیکد دارای نسخه رایانههای ویندوز و مک و اپلیکیشن موبایل برای مشاهده مدل ها و نقشه ها است. در حالی که برخی آرشیکد را کاربرپسندتر از اتوکد میدانند، برخی دیگر دریافتهاند که گزینه های زیاد نرمافزار یادگیری آن را کمی سختتر میکند.
با افزودن وی_ری و حتی بدون آن میتوان رندرهای به نسبت واقعی از آرشیکد گرفت. این نرمافزار چندین ابزار برای خودکارسازی فرآیندهای پیچیده ارائه می دهد. به عنوان مثال، دارای یک کتابخانه داخلی از طرح های پله و نرده است که طراحی پله را با اتوماسیون آسان میسازد.
10- شف آرشیتکت، مناسب برای طراحی خانه
- مناسب برای طراحی مسکونی
- استفاده آسان
- قابلیتهای هوشمند قدرتمند

شف آرشیتکت (Chief Architect) توسعهدهنده نرمافزار طراحی معماری سهبعدی خانه برای سازندگان، طراحان داخلی، معماران و علاقهمندان به بازسازی خانه خود است. این نرمافزار از ابزار BIM برای ایجاد یک مدل سه بعدی از سازه استفاده می کند و به طور خودکار تمام سیستم های ساختمانی خانه را تولید میکند.
نرمافزار طراحی معماری خانه شف آرشیتکت یک انتخاب عالی برای کسانی است که بر روی املاک مسکونی و تجاری تمرکز دارند.
این برنامه یکی از بهترین نرم افزارهای معماری برای طراحی داخلی و خارجی املاک برای حرفهایها از معماران و بازسازیکنندگان تا متخصصان طراحی داخلی است. این نرمافزار طیف خوبی از ابزارها را برای اجرای پروژه ارائه میدهد، نقشههای دوبعدی و سهبعدی، پلانهای طبقات، رندرهای سهبعدی و نقشههای اجرایی.
این نرمافزار معماری در دو نسخه برای متخصصان طراحی خانه در دسترس است: “Interior” برای طراحی داخلی خانه و “Premier” که امکان طراحی دقیق خارجی و داخلی را فراهم میکند. هر دو نسخه به شما امکان میدهند مدلهای سهبعدی فضاهای بیرونی و داخلی را به سرعت بسازید، سپس آنها را در پلانها و نماهایدو بعدی نمایش دهید.