عمارت ارباب هرمز،‌موزه گرافیک ایران

معرفی بنا

عمارت مجیدآباد یا ارباب هرمز، بنایی متعلق به اواخر دوره قاجار بوده که در قریه‌ای به همین نام قرار داشته است. بنا بر اسناد تاریخی، زمین‌های این منطقه ابتدا در تصرف عین‌الدوله صدراعظم دربار قاجار بود. عمارتی که موزه گرافیک ایران در آن قرار دارد.

هرمز آرش معروف به ارباب هرمز متولد محله خیرآباد یزد بود. او با حاصل کار و تلاش خود در هندوستان، به ایران بازگشت و در سال ۱۳۲۷ خورشیدی، تهرانپارس فعلی را از بیوه ابوالقاسم خان بختیار، بی‌بی عظیمه خانم بختیار، سه دانگ بنام خود و سه دانگ بنام همسرش، پری آگاهی آرش، خریداری کرد. این محدوده با حدود ۳۶ میلیون مترمربع مساحت، شامل سه قریه مجیدآباد، مهدی‌آباد و حسین‌آباد می‌شد. سپس هرمز آرش با مشارکت آقایان وفادار تفتی و رستم مرزبان و کمک آقایان مهندس ناصرزاده، پور تیمور و مهاجر، اقدام به نقشه‌برداری، خیابان‌کشی، تفکیک اراضی و ساخت مراکز عام‌المنفعه شامل درمانگاه، مراکز پلیس، منابع آب، برق‌رسانی، مدارس، مساجد و غیره کرد.

موزه گرافیک در دوره‌های مختلف دستخوش تغییرات اساسی بوده است، به‌گونه‌ای که مرمت کاران امروزی بنا، هویت اصلی آن را مربوط به دوران قاجار و پهلوی تشخیص داده‌اند. تزیینات بسیار جزئی در کنار کاربندی‌های ساده خود گواه معماری قاجاری این بنا است.
در قسمت میانی و طبقه همکف این بنا حوض‌خانه‌ای قرار داشته است که در گذشته در قسمت بالای این باغ قناتی وجود داشته که آن از آن جا به‌وسیله لوله‌های سفالی بنام تنبوشه به سمت حوض و فضای حوض‌خانه هدایت می‌شده است. به‌طورکلی معمولاً حوض‌خانه‌ها دارای بادگیر هستند، ولی عمارت ارباب هرمز فاقد این ویژگی است. همچنین بنای مذکور دارای ۲ گوشواره و هر گوشواره دارای طاقچه‌های جداگانه با رنگ‌های متنوع است که در دوره پهلوی اول به این بنا اتاق‌های کناری و سقف اضافه شده و در دوره پهلوی دوم که هم‌زمان با دوره ارباب هرمز است انتهایی‌ترین اتاق‌ها به آن اضافه شده است.
عمارت فعلی معروف به ارباب هرمز با مساحت 900مترمربع به سبک ترکیبی از تقریبی معماری سنتی با معماری غربی در دو طبقه به همراه زیرزمینی کوچک در ابتدا در باغی به وسعت یک میلیون مترمربع بنا شده بود که در حال حاضر ۴۲ هزار مترمربع از آن باقی‌مانده است. این بنا که از مکان‌های دیدنی استان تهران در پایتخت است، در سال ۱۳۸۴ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.

کاربری موزه گرافیک در عمارت

موزه گرافیک ایران، نخستین موزه طراحی گرافیک در آسیا است. این موزه سالانه میزبان گالری‌های متعددی از آثار هنری هنرمندان گرافیست ایرانی و خارجی است. مجموعه‌های موزه، شامل آثاری از پیش‌گامان گرافیک مدرن تا طراحان هم عصر است.

موزه گرافیک ایران به‌واسطه جهان گرافیک، بستری ارزشمند و پویا به روی مخاطبان خود می‌گشاید. موزه گرافیک ایران به همت انجمن صنفی طراحان گرافیک و حمایت سازمان زیباسازی شهرداری تهران برای حفظ، پژوهش و نمایش میراث طراحی گرافیک در عمارت تاریخی ارباب هرمز تأسیس شده است. مجموعه‌های موزه، شامل آثاری از پیش‌گامان گرافیک مدرن تا طراحان هم عصر است. تاریخ بنای موزه، به سال‌های پایانی دوره قاجار می‌رسد، اما در هستی تازه‌اش، پیکر و بستر فعالیت موزه گرافیک شده است. کمیته موزه انجمن صنفی طراحان گرافیک ایران با هدف گردآوری، حفظ و نمایش آنچه به‌عنوان تاریخ گرافیک ایران شناخته می‌شود، آغاز به کار کرد.

آدرس موزه گرافیک

عمارت ارباب هرمز در بزرگراه شهید بابایی، خیابان استخر، بلوار استقلال، خیابان توحید، محوطه شمالی پارک پلیس قرار دارد.

منبع: تهران،‌شهر موزه ها