نماهای آجری خاص

نمونه های زیبای طراحی نمای آجری

آجر متریالی است که قرن‌هاست زیبایی و اصالت را به بناهای معماری در سراسر دنیا بخشوده است. در دسترس بودن آن،‌ انعطاف فرم‌ها،‌ راحتی اجرا،‌ مقاومت و خصوصیات عایق حرارتی آن،‌ از امتیازاتی است که ماندگاری آن را در تاریخ تا به امروز حفظ‌کرده‌است. هنوز نیز معماران،‌ چه با نگرش مدرن چه سنتی،‌ از استفاده آجر در طراحی نماهای خود غافل نیستند. در این مقاله به معرفی برخی از اجراهای زیبا و خاص نمای آجری می پردازیم.

بافت های آجری متنوع در نما

یکی از خصوصیات نماسازی با آجر این است که به واسطه کوچک بودن اجزای سازنده نما ،‌یعنی بلوک آجر،‌می توان شکل‌ها و بافت‌های مختلفی را با آن اجرا کرد. بسیاری از معماران خلاق دانه‌های آجر را مانند بازی با بلوک‌های لِگو روی هم می‌چینند تا بافت‌های خاصی با آن پدید آورند.

یکی از ساختمان هایی که از بافت های آجری متنوع استقاده کرده است استودیو ترا کوتا (Terra Cotta) در ویتنام است. این بنا یک مکعب آجری در پای رودخانه است. بافت مشبک نمای آن در نگاه اول جلب توجه می کند. هر سطح جانبی به 36 بخش تقسیم شده که با پیوندهای مختلف آجرکاری پوشیده شده و اجازه می دهد مقادیر مختلف نور و هوا از این طریق عبور کند. استودیو ترا کوتا مکانی برای تمرکز و رها شدن خلاقانه است. این موهبتی است برای هنرمند، و برای همه کسانی که آرزوی یک رویارویی زیبا با متریال ساخته شده از خاک رس را دارند. یک دنیای کوچک که با هزینه های ساخت بسیار کم ایجاد شده.

نمای آجری مدرن

کمپانی وینر برگر (Wienerberger AG) یک تولیدکننده آجر اتریشی است که بزرگترین تولید کننده آجر در جهان و شماره یک در بازار کاشی های سفالی سقف در اروپا و همچنین سنگفرش های بتنی در اروپای مرکزی و شرقی است. بیش از یک دهه است که وینربرگر هر دو سال یک‌بار میزبان جایزه بین المللی آجر بوده و صحنه ای را برای خودنمایی معماری عالی آجری و معماران آن فراهم می‌کند.

از برندگان سال 2018 این مسابقه برج شماره 5 و 6 وستکای در بلژیک است. این دو برج شبیه به هم، اما در جزئیات متفاوت هستند. تنوع و گستردگی آجرهای بلژیکی امکان تفاوت ظریف رنگ بین دو برج را فراهم می کند. نماها شبکه‌ای با دقت تناسب بندی شده از جان‌پناه‌های افقی و پایه‌های عمودی هستند که تمام پنجره ها و حصارهای بالکن را در خود جای داده است. ستون ها به سمت زمین می روند و برج ها را محکم به بستر خود می دوزند. برای مقابله با تکرار در نماها، دیوارهای باربر به صورت پیوندی از آجرها در جهت طولی و متقاطع ساخته شدند و جزئیات اصلی را به برج ها اضافه کردند.

بایگانی شهر دلفت از برندگان دیگر مسابقه جهانی آجر در سال 2020 است. این بنا به مثابه گنجینه و مخزن دانش و در عین حال مکانی برای مطالعه است. این موضوع وظایف تا حدودی متناقض ایجاد می کند، محافظت از اسناد ارزشمند در برابر تأثیرات خارجی و در عین حال قابل دسترس کردن آنها برای عموم. طراح این دو عملکرد را در قالب یک قفسه کتاب عظیم و انتزاعی ترکیب می کند. نماهای کاملاً محصور محوطه بایگانی، با آرایش هندسی خود، آدمی را به فکر قفسه کتاب می‌اندازد: دال‌های باریک ساخته شده از قطعات بتنی پیش ساخته، «قفسه‌ها» را تشکیل می‌دهند، که بین آن‌ها ستون‌های آجری، یادآور کتاب‌هاست در طول‌های مختلف بیرون زده‌اند.

از برندگان مسابقه بین المللی آجر در سال 2022 مجموعه آپارتمانی 88 واحدی رو دانتون (Rue Danton)در حومه شمال شرقی پاریس است. معماران سه ساختمان را در کنار کانال ساخته‌اند که در مجموع شامل 88 آپارتمان هستند، به صورت نیم‌دایره چیده‌شده‌اند و حیاط کوچکی را در بر می‌گیرند که به کانال باز می‌شود. هر سه ساختمان تقریباً تناسبات یکسانی دارند، اما طراحی هر کدام با توجه به شکل قطعه و جهت آنها به سمت کانال تعیین می‌شود.
آجرهای دستی با بندکشی توخالی کار‌گذاشته‌شده‌اند. بخش‌های پنجره با پیوند آجری متضاد با آجرهای زمینه تا حدودی فرورفته قرار گرفته‌اند تا جلوه‌ای برجسته ایجاد کنند. معماران سه رنگ آجری خود را به عنوان پاسخی مدرن به زرد کم رنگ آسیاب‌های آرد که در سال 1884 ساخته‌شد و کمی دورتر در غرب در امتداد کانال قرار داشتند، انتخاب کردند. فلز مورد‌استفاده برای قاب پنجره و نرده نیز در هر بلوک رنگ متفاوتی دارد: آجر قرمز با جزئیات فلزی خاکستری، آجر خاکستری روشن با سبز و آجر خاکستری تیره با قهوه ای تکمیل می‌شود. از همین آجرها برای هموار کردن مسیری که در میان درختان کهنسال باغ می‌پیچد نیز استفاده شده. این مجموعه ترکیب موفقی از وحدت و تنوع است.

نمای آجری کلاسیک

ساختمان آرک طراحی شده توسط کوئیچی تاکادا در سیدنی در سال 2018 ساخته شد. ساختمان ترکیبی از قدیم و جدید با نمای آجری دست ساز است. کانسپت از بافت تاریخی سایت گرفته شده. این طرح دارای ویژگی مسونری سنگین در پایه است، در حالی که برج بالا دارای مصالح ظریف تر و سبک‌تر است.

نمای آجری سنتی

اجرای نمای آجری با سبک معماری سنتی ایران، می تواند مانع از فراموشی این سبک ارزنده جهانی شوند. هر چند که بهره‌گیری از این سبک در معماری ایران رو به افول نهاده،‌هنوز هم معماران و کارفرمایان خوش ذوقی هستند که سعی در زنده نگاه داشتن اصول معماری ایرانی در آثار معاصر خود دارند.